Rodowody

Duma narodowa

Nauczycielom j. polskiego i innych przedmiotów ojczystych mogą okazać się pomocne wyniki badań nad światowym poczuciem dumy narodowej.

Celem badań był monitoring zmian w postawach patriotycznych poszczególnych narodów, w stopniu identyfikowania się z własną ojczyzną pod wpływem procesów globalizacyjnych. Badania przeprowadzono w 33 krajach świata.

W badaniach postawiono m.in. pytania o stosunek do sukcesów rodaków  w konkretnych dziedzinach naukowych, w nowych technologiach, sztuce, itd. Badani mieli także ustosunkować się do twierdzeń takich jak:

• „Chciałbym być obywatelem mojego kraju bardziej, niż jakiegokolwiek innego” oraz

• „Mój kraj jest lepszy niż większość krajów świata”

Polacy w tych badaniach znależli się na 5 miejscu od końca. (Źródło: serwis „EurekAlert”).

Analiza wyników badań powinna być przedmiotem pogłębionych konstatacji socjologów i psychologów a także, czy może przede wszystkim, polityków, w tym oświatowych.

Dla nauczycieli przedmiotów ojczystych musi stać się źródłem rzetelnej refleksji dydaktycznej nad sposobami budowania poczucia dumy z ojczyzny, z kraju pochodzenia, ze swoich korzeni, swojego rodowodu.

„Ojczyzna… to jest dziedzictwo, a równocześnie jest to wynikający z tego dziedzictwa stan posiadania – w tym również ziemi, terytorium, ale jeszcze bardziej wartości i treści duchowych, jakie składają się na kulturę danego narodu.”

„…w obrębie pojęcia ojczyzna zawiera się jakieś głębokie sprzężenie pomiędzy tym, co duchowe, a tym co materialne, pomiędzy kulturą a ziemią. Ziemia odebrana narodowi przemocą staje się niejako głośnym wołaniem w kierunku „ducha” narodu. Duch narodu się budzi, żyje nowym życiem i z kolei walczy, aby były przywrócone ziemi jej prawa” (Jan Paweł II: „Pamięć i tożsamość” Kraków 2005 s.66,67)

W artykule Jana Nowaka Jeziorańskiego o patriotyzmie i nacjonalizmie („Gość Niedzielny” nr 43/2003), który analizowali uczniowie przystępujacy na poziomie podstawowym do egzaminu maturalnego z j. polskiego, znalazły się rozważania o patriotyzmie emigrantów.

„Większość emigrantów, przeżywając nostalgię za utraconym czasem na zawsze krajem ojczystym, bardziej odczuwa potrzebę demonstrowania swoich uczuć patriotycznych aniżeli ludzie, którzy rzadko opuszczają miejsce stałego zamieszkania(….).

Polonia i emigracja szukają bezwiednie środków zastępczych. Usiłują odnaleźć swojskość w polskich kościołach, obrządkach i pieśniach religijnych, a także w organizowaniu pochodów i uroczystości z okazji kolejnych świąt narodowych i rocznic. Jednak pochody te idą ulicami, na których bije w oczy obcość. Nostalgię może zaspokoić emigrant, tylko odwiedzając Polskę.”

Swoją tożsamość uzyskuje naród dzięki kulturze. Mówił o tym Jan Paweł II w przemówieniu w UNESCO, Paryż 2 VI 1980. 

„Jestem synem narodu, który przetrwał najstraszliwsze doświadczenia dziejów…Zachował własną tożsamość i zachował pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako naród -nie biorąc za podstawę przetrwania jakchkolwiek innych środków fizycznej potęgi jak tylko własna kultura…”