O Piaście, synu Chościska
Mitologia Narodowa – O Piaście synu Chościska.
Mieszkańcami gościnnego domu byli: niejaki Piast, syn Chościska, i żona jego imieniem Rzepka; oboje oni z całego serca starali się wedle możności zaspokoić potrzeby gości, a widząc ich roztropność, gotowali się pewien poufny zamysł, jaki mieli, wykonać za ich doradą. Gdy usiadłszy wedle zwyczaju rozmawiali tak o różnych rzeczach, a przybysze zapytali, czy mają co do picia, gościnny oracz odpowiedział: „Mam ci ja beczułkę [dobrze] sfermentowanego piwa, które przygotowałem na postrzyżyny jedynego syna, jakiego mam, lecz cóż znaczy taka odrobina? Wypijcie je, jeśli wola!” Postanowił bowiem ów ubogi wieśniak w czasie, gdy książę jego pan będzie urządza! ucztę dla synów – bo kiedy indziej nie mógłby tego zrobić dla zbytniego ubóstwa – przyrządzić nieco lepszego jedzenia na postrzyżyny swego malca i zaprosić paru równie ubogich przyjaciół nie na ucztę, lecz raczej na skromną zakąskę; toteż karmił prosiaka, którego przeznaczał na ową potrzebę.
Dziwne rzeczy opowiem, lecz któż potrafi pojąć wielkie sprawy Boże? albo któż poważy się zagłębiać w dociekania nad dobrodziejstwami Boga, który już w tym życiu niejednokrotnie wynosi pokorę biednych i nie waha się wynagradzać gościnności nawet u pogan?
Goście tedy każą spokojnie .Piastowi nalewać piwo, bo dobrze wiedzieli, że przez picie nie ubędzie go, lecz przybędzie. I tak ciągle miało przybywać piwa, aż napełniono nim wszystkie wypożyczone naczynia, a natomiast ci, co ucztowali u księcia, znaleźli [swoje naczynia] puste. Polecają też zabić wspomnianego prosiaka, którego mięsem – rzecz nie do wiary – napełnić miano dziesięć naczyń, zwanych po słowiańsku „cebry”. Piast i Rzepka tedy na widok tych cudów, co się działy, przeczuwali w nich jakąś ważną wróżbę dla syna, i luz zamierzali zaprosić księcia i jego biesiadników, lecz nie śmieli nie zapytawszy wpierw o to wędrowców. Po cóż zwlekać? – za radą więc i zachętą gości pan ich książę i jego wszyscy współbiesiadnicy zaproszeni zostają przez kmiotka Piasta, a zaproszony książę wcale nie uważał sobie za ujmę zajść do swojego wieśniaka.
Jeszcze bowiem księstwo polskie nie było tak wielkie, ani też książę kraju nie wynosił się jeszcze taką pychą i dumą i nie występował tak okazale otoczony tak licznym orszakiem wasali. Skoro więc urządzono zwyczajową ucztę i pod dostatkiem przyrządzono wszystkiego, goście owi postrzygli chłopca i nadali mu imię Siemowita na wróżbę przyszłych losów.” Gall Anonim, Kronika Polska
Alicja Teresa Grodzka, Hanka Pedersen Kamecka, Renata Kubicka-Tracz, Roman Śmigielski, Urszula Śmigielska
O Piaście synu Chościska
Scenariusz lekcji opracowany na kursie nauczycieli
Kopenhaga listopad 2008
Cele
Poszerzenie wiadomości o Piaście – legendarnym założycielu pierwszej polskiej dynastii królewskiej i państwa polskiego,
Poznanie fragmentów kroniki Galla Anonima,
Analiza mitu – kategorie nadawczo-odbiorcze, środki artystyczne,
Poznanie elementów historyczno-kulturowych Polski Średniowiecznej,
Poszerzenie słownictwa,
Doskonalenie kultury żywego słowa
Środki dydaktyczne
Fragmenty Kroniki Polskiej Galla Anonima
Słownik Symboli,
Słownik Mitów i Tradycji Kultury,
Słownik Etymologiczny,
Słownik Języka Polskiego,
Słownik Historyczny
W. Broniewski fr. poematu ”Popiel i Piast”
Rysunki
Przebieg lekcji
- Lektura mitu o Piaście synu Chościska według Galla Anonima
- Analiza mitu
- pojęcie prehistorii i historii
- miejsce wydarzeń – ziemie Polan – obecna Wielkopolska
- osoby: Piast – oracz, kmiotek, kmieć, wieśniak, Rzepka – żona Piasta, Siemowit – syn Piasta i Rzepki, Przybysze – nieznani wędrowcy, Książę – suweren, Biesiadnicy – wasale suweren
- narrator i jego strategia – kto opowiada?, co o nim wiemy ?, jakim językiem się posługuje?, jak komunikuje się z czytelnikiem?,
· Opis wydarzenia – inicjacja – postrzyżyny i ich znaczenie, uczta i menu: beczułka ze sfermentowanym piwem i cebry z prosiakiem,
· Aluzje ewangeliczne – rozmnożenie pokarmu, przepowiednia
- System wartości eksponowany w micie i rodzaj nagrody
- Poganin- chrześcijanin
- Pokora-pycha
- Ubóstwo-przepych
- Bieda-bogactwo
- Goscinność-niegoscinność
- Nagroda – przepowiednia przyszłych pomyślnych losów dla Polski
- Elementy wiedzy o Polsce średniowiecznej
- System feudalny – suweren i wasale
- Tradycje kulturowe – imiona, postrzyżyny, sposoby świętowania, kultura materialna – cebry, beczułki, fermentacja piwa
5. Mit w poezji
- Recytacja fr. poematu W. Broniewskiego
Narrator
„(…)I wiedzie Piast swego syna,
siedmioletnie jasne pacholę,
mówiąc: –
Piast
Nadeszła godzina,
aby ściąć mu włosy na czole.
Zetnijcie mu włosy złotawe,
nadajcie mu imię sami
i odkryjcie, co tajne przed nami:
jego przyszłe losy i sławę. –
Narrator
Postrzygli wędrowcy dziecię,
Ziemowita mu dając miano.
Przybysze
– Piaście, syn twój będzie Polanom
księciem, zyszcze on sławę w świecie,
ród twój będzie królewskim wieki
i posiędzie sławę i włoście… –
Narrator
Tyle rzekli nieznani goście
i odeszli znów w świat daleki (…).
Rys. Hanka Kamecka Pedersen