Komunizm w Polsce
Syntetyczne ujęcie zagadnień związanych z nauką o komunizmie w Polsce ma,
w zamierzeniach autorki, pomóc nauczycielom w rozplanowaniu kolejnych lekcji.
Komunizm w Polsce (sowietyzacja Polski)
„Narodziny systemu”
22 lipca 1944- manifest PKWN, dyktatura monopartyjna i utrata suwerenności, podporządkowanie ZSRR z równoległym wycofaniem uznania rządu RP na uchodźctwie.
1945- narzucenie porządku NKWD służbom MO, UB, KBW i aresztowanie żołnierzy AK podziemia i wywożenie do łagrów.
21 czerwca 1945– proces „16”.
TRJN- legalny nowy rząd (Osóbka- Morawski, Gomułka, Mikołajczyk).
Stronnictwa demokratyczne:
a)Komuniści: PPS, SL, SD, PRL
19 stycznia 1947- wybory, na 89,9% oficjalnie startujących 80% otrzymało SD, co dało podejrzenie sfałszowania wyborów.
Aresztowanie przez MO i UB przeciwników, czyli opozycjonistów.
1947-52- jedyny kandydat Bolesław Bierut prezydentem, po konstytucji I sekretarz do 1956.
Premier Józef Cyrankiewicz
b)PSL i PSL Wyzwolenie:
Opozycja (tzw. awanturnicy polityczni)
Stanisław Mikołajczyk (przedstawiciel rządu londyńskiego)
Zagrożony aresztowaniem podaje się do dymisji i emigruje do USA
PSL + SL = ZSL
„Okowy stalinizmu”
15-21 XII 1948- kongres: PPS+ PPR= PZPR- jego najwyższa władza to Biuro Polityczne
(8 członków PPR i 3-PPS).
Rządy totalitarne (wpływ na wszystkie dziedziny życia).
Formalnie istnieje 3 partie: PZPR, SD i ZSL (dwie ostatnie ściśle kontrolowane).
W rzeczywistości rządzi jedna partia i w 1949 roku liczy 1,3 mln członków (co 10 Polak)
1951- aresztowanie Wł. Gomułki (za sprzeciw wobec kolektywizacji rolnictwa i połączenie PPS i PRL)
22 VII 1952- wchodzi w życie konstytucja PRL, zmiana nazwy państwa na PRL, zniesienie urzędu prezydenta.
Rządy nomenklatury (obsadzenie stanowisk).
MBP- okres terroru, czystek, tortur (np. biskup kielecki,- Czesław Kaczmarek, dowódca Kedywu- Emil Fieldorf), represji, fałszowanie historii, cenzura, internowania i walki z kościołem (np. arcybiskup Stefan Wyszyński 1953-56).
„Okres realnego socjalizmu” 1956-81
1953 – śmierć Stalina (czystki w ZSRR- 6mln ludzi);
1956- smierć Bieruta:
a)Rehabilitacja, np.
Wł. Gomułki- 1955;
St. Wyszyńskiego- 1956.
b)Destalinizacja (koniec prześladowań).
Podział w PZPR:
a)Natolińczycy (nazwa od
Natolina- dzielnicy Wa-wy)-
wierni Stalinowi;
b)Puławianie (przeciwni rządom stalinowskim, żądających
reform)- zwycięstwo,
I sekretarzem Wł. Gomułka.
X 1956- VIII plenum KCPZPR- najazd wojsk radzieckich (120 tys)
Celem uspokojenie sytuacji w Polsce i odwrót wraz z Chruszczowem.
Demokratyzacja życia politycznego PZPR:
a)Zwalczanie rewizjonistów dążących do radykalnych zmian zwanych wcześniej puławianami.
b)Partyzanci (zwolennicy Mieczysława Moczara- ministra spraw wewnętrznych, który rozpętał antysemicką kampanię przeciw działaczom komunistycznym pochodzenia żydowskiego)
Rozpętanie nagonki i przeprowadzenie czystek w PZPR.
1966- obchody Millenium chrztu Polski- zaostrzenie stosunków z kościołem;
1968- stłumienie studenckich demonstracji w W-wie i Krakowie;
1968- interwencja LWP w Czechosłowacji pod dowództwem Floriana Siwickiego w ramach interwencji państw układu Warszawskiego;
1970- bunt robotników na Wybrzeżu stłumiony przez SB i MO; oddziały WP-
45 osób zginęło i 1000 rannych.
1970- oficjalna rezygnacja Gomułki ze stanowiska I sekretarza KC na rzecz Edwarda Gierka. Oficjalny powód to „choroba oczu”.
1970-80- rządy Edwarda Gierka (propaganda sukcesu, kredyty, zadłużenia, bankructwo)
1980- powstaje Solidarność (10 mln członków w przeciągu roku).
13 XII 1981-VII 1983- stan wojenny- Wojciech Jaruzelski.
Opracowała Małgorzata Chojnacka
